Badania kliniczne wykazały, że odpowiednio dopasowane pod względem medycznym posiłki oraz produkty spożywcze, połączone z edukacją żywieniową, mogą zredukować liczbę hospitalizacji oraz poprawić stan zdrowia fizycznego i psychicznego osób żyjących z HIV. Jednakże, jak wskazują wyniki opublikowane w *Journal of Infectious Diseases*, interwencja ta nie wpłynęła na poprawę w zakresie niewyrównanej wiremii.
### Kontekst badania
Badanie zatytułowane „Zmiana stanu zdrowia poprzez wsparcie żywieniowe dla osób z HIV” (ang. *Changing Health through Food Support for HIV Study*; CHEFS-HIV) zostało przeprowadzone przez dr Kartikę Palar z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Francisco (UCSF), we współpracy z organizacją Project Open Hand, zajmującą się wsparciem żywieniowym w obszarze Zatoki San Francisco. Celem badania była ocena wpływu intensywnej interwencji żywieniowej, w której oferowano posiłki dopasowane do stanu zdrowia uczestników, na wyrównanie wiremii u osób żyjących z HIV. Badanie również analizowało wpływ tego podejścia na inne aspekty zdrowia, takie jak bezpieczeństwo żywnościowe, symptomy depresji, przestrzeganie terapii antyretrowirusowej, liczba hospitalizacji oraz narażenie na ryzykowne zachowania seksualne.
Wysoki odsetek osób żyjących z HIV w krajach rozwiniętych doświadcza braku bezpieczeństwa żywnościowego, co jest powiązane z niższą jakością diet, problemami psychicznymi, większym ryzykiem zachowań seksualnych, brakiem odpowiedniej adherencji do terapii antyretrowirusowej, niższymi poziomami komórek CD4, wyższym poziomem wirusa oraz zwiększoną śmiertelnością. Ponadto, zarówno brak bezpieczeństwa żywnościowego, jak i HIV, w większym stopniu dotykają osoby o niższych dochodach oraz przedstawicieli mniejszości etnicznych.
### Metodologia badania
CHEFS-HIV rekrutowało 191 uczestników w latach 2016-2017, którzy byli klientami Project Open Hand, co oznaczało, że mieli oni diagnozę HIV, byli pełnoletni, posługiwali się językiem angielskim lub hiszpańskim, mieli zdolność przechowywania i podgrzewania żywności, a także dochód poniżej 200% federalnego poziomu ubóstwa w USA (poniżej 23 760 USD dla osoby samotnej).
Uczestnicy zostali losowo podzieleni na dwie grupy. Grupa interwencyjna otrzymywała przez sześć miesięcy odpowiednio dopasowane posiłki i produkty spożywcze, które spełniały wszystkie dzienne potrzeby energetyczne. Jadłospis był opracowywany zgodnie z wytycznymi Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego oraz Amerykańskiego Towarzystwa Kardiologicznego i zawierał świeże owoce, warzywa, chude białka oraz pełnowartościowe ziarna. Dodatkowo uczestnicy wzięli udział w sesjach edukacyjnych dotyczących żywienia, które obejmowały indywidualne konsultacje, warsztaty grupowe oraz zajęcia z gotowania.
Grupa kontrolna otrzymywała zwykłe wsparcie żywieniowe w postaci produktów spożywczych lub gotowych posiłków, jednak bez dodatkowej edukacji.
### Wyniki
W badaniu wzięło udział głównie osoby powyżej 50. roku życia, najczęściej mężczyźni z mniejszości etnicznych. Większość z nich miała wykształcenie średnie lub wyższe. Wiele osób (30%) deklarowało używanie nielegalnych substancji w ciągu ostatnich 30 dni, a 60% miało diagnozę zaburzeń psychicznych. Co ciekawe, 40% uczestników cierpiało na cukrzycę, nadciśnienie lub choroby sercowo-naczyniowe.
Po sześciu miesiącach badania, odsetek osób z niewyrównaną wiremią spadł, jednak nie zaobserwowano istotnych różnic między grupą interwencyjną a kontrolną. Również nie odnotowano znaczących zmian w jakości życia. To może wskazywać na to, że sam dostęp do usług zdrowotnych w regionie był kluczowym czynnikiem poprawy tej sytuacji, niezależnie od rodzaju wsparcia żywieniowego.
Natomiast, w grupie interwencyjnej zaobserwowano istotne zmniejszenie ryzyka ciężkiej niepewności żywnościowej o 77%, a także o 68% zmniejszenie ryzyka wystąpienia poważnych objawów depresji. Interwencja wpłynęła również na poprawę adherencji do terapii antyretrowirusowej oraz zmniejszenie ryzyka hospitalizacji. Co więcej, odsetek osób, które zgłaszały brak użycia prezerwatyw podczas stosunku, również zmniejszył się w grupie interwencyjnej.
### Wnioski
Autorzy badania podkreślają, że programy „Jedzenie jako Lekarstwo” mogą znacząco poprawiać zdrowie fizyczne i psychiczne osób żyjących z HIV, a także wpływać pozytywnie na zachowania seksualne. Wyniki potwierdzają również związek między brakiem bezpieczeństwa żywnościowego a ryzykownymi zachowaniami seksualnymi, w tym sytuacjami wymuszonego seksu transakcyjnego. Interwencja żywieniowa okazała się także skuteczna w redukcji liczby hospitalizacji, co może być bezpośrednio związane z lepszym zarządzaniem stanem zdrowia i eliminacją czynników ryzyka, takich jak bezdomność czy nadużywanie substancji.
Dr Seth Berkowitz z Uniwersytetu Johnsa Hopkinsa, w swoim komentarzu do badania, zauważa, że zmniejszenie liczby hospitalizacji nie powinno być postrzegane jedynie z ekonomicznego punktu widzenia, lecz przede wszystkim jako wskaźnik poprawy zdrowia. Zwraca on jednak uwagę na to, że programy tego typu, choć łagodzą skutki niekorzystnych warunków społecznych, nie rozwiązują podstawowych problemów społecznej niesprawiedliwości, które leżą u źródeł tych problemów. Aby skutecznie przeciwdziałać głębszym problemom, niezbędne są reformy systemowe, które zmienią sposób dystrybucji zasobów i władzy w społeczeństwie.
### Podsumowanie
Badanie CHEFS-HIV pokazuje, że odpowiednio dopasowane wsparcie żywieniowe może mieć istotny wpływ na zdrowie osób żyjących z HIV, poprawiając ich stan fizyczny, psychiczny oraz jakość życia. Choć interwencja nie przyniosła oczekiwanej poprawy w zakresie niewyrównanej wiremii, to zredukowała ryzyko hospitalizacji oraz poprawiła przestrzeganie zaleceń leczenia.
