Edukacja medyczna powinna obejmować szersze zrozumienie szacunku w opiece klinicznej dla kobiet z marginalizowanych grup etnicznych żyjących z HIV i pochodzących z ubogich środowisk – stwierdza amerykańskie badanie. O ile respektowanie autonomii pacjenta jest kluczowe, nadmierne skupienie się tylko na tym aspekcie może prowadzić do zaniedbania innych form okazywania szacunku. Może to mieć szczególny wpływ na sposób, w jaki kobiety z różnych grup etnicznych otrzymują opiekę w klinikach leczących HIV. Dr Sofia Fernandez z Florida International University oraz jej współpracownicy zwracają uwagę, że zrozumienie, w jaki sposób kobiety z HIV odczuwają szacunek ze strony pracowników medycznych, może poprawić interakcje między pacjentem a lekarzem, przyczynić się do lepszego przestrzegania zaleceń medycznych oraz poprawić ogólne wyniki zdrowotne.
### Znaczenie szacunku w opiece medycznej
Szacunek dla pacjenta stanowi kluczowy element w edukacji medycznej. Typowo jednak, edukacja ta koncentruje się na autonomii pacjenta, obejmując takie aspekty jak zgoda pacjenta, respektowanie jego wyborów i uczciwość. Inne istotne elementy, które składają się na pełną, szanującą pacjenta opiekę, często są marginalizowane. Zrozumienie, jak kobiety, które doświadczają wielokrotnej marginalizacji, postrzegają szacunek w środowisku klinicznym, jest kluczowe w zapewnianiu im właściwej opieki.
### Cel badania
Celem przeprowadzonego badania było zrozumienie perspektyw kobiet żyjących z HIV i pochodzących z różnych środowisk etnicznych, które żyją w trudnej sytuacji finansowej. Wszystkie uczestniczki badania otrzymywały opiekę w ramach programu Ryan White w hrabstwie Miami-Dade na Florydzie przez co najmniej sześć miesięcy. Kobiety te identyfikowały się jako Latynoski, Afroamerykanki i/lub Haićanki – najliczniejsze grupy etniczne w tej okolicy. Wywiady były prowadzone w języku angielskim, hiszpańskim lub kreolskim, w zależności od preferencji uczestniczek.
Badanie koncentrowało się na zrozumieniu praktyk zorientowanych na pacjenta, które sprzyjają długoterminowemu pozostawaniu pacjenta w opiece oraz monitorowaniu zgodności z zaleceniami medycznymi. Spośród 74 uczestniczek, 57 odpowiedziało na pytanie: „Jakie są przykłady sytuacji, w których czułaś, że byłaś traktowana z szacunkiem przez swojego lekarza i pielęgniarkę?”.
### Wyniki badania
**Bycie traktowaną jako osoba**
Uczestniczki badania podkreślały, że bycie traktowaną jako osoba, a nie tylko jako pacjent, miało kluczowe znaczenie dla odczuwania szacunku ze strony personelu medycznego. Odczuwały, że okazywanie szacunku przejawiało się poprzez zainteresowanie aspektami ich życia, które nie były bezpośrednio związane z medycyną oraz osobiste podejście:
_”Kiedy po raz pierwszy wchodzę przez drzwi, ona mówi 'Dzień dobry (imię)’, z uśmiechem. To jest szacunek.” – 55 lat, Afroamerykanka, pochodzenie z Turks i Caicos_.
Z kolei, uczestniczki czuły brak szacunku, gdy lekarz nie patrzył na nie lub zdawał się ignorować to, co mówiły.
**Bycie traktowaną na równi**
Ważnym aspektem szacunku było również poczucie równości w relacjach z personelem medycznym. Kobiety doceniały, gdy były traktowane jako współpracowniczki w procesie leczenia, a decyzje medyczne były podejmowane wspólnie. Pacjentki doceniały możliwość zadawania pytań oraz szczegółowe wyjaśnienia dotyczące procedur i wyników:
_”On zawsze przechodzi ze mną przez wyniki badań. Tłumaczy mi, co jest w porządku, co należy monitorować… Czuję, że jestem traktowana jak człowiek, a nie jak statystyka.”_ – 51 lat, Afroamerykanka, USA.
**Brak obwiniania i uprzedzeń**
Szacunek, według uczestniczek, manifestował się również poprzez unikanie obwiniania i uprzedzeń oraz traktowanie ich bez napiętnowania:
_”Mówiła do mnie jak do kogoś gorszego. Sprawiała, że czułam się brudna, jakbym zrobiła coś złego, zamiast pocieszyć mnie i powiedzieć, że wszystko będzie w porządku.”_ – 64 lata, Afroamerykanka, Honduras.
Tymczasem uczucia szacunku były budowane poprzez ciepłe gesty i wsparcie emocjonalne, co uczestniczki odbierały jako wyjątkowo ważne w relacjach z personelem medycznym.
**Współczucie i wsparcie emocjonalne**
W trudnych momentach pacjentki doceniały, kiedy lekarze lub pielęgniarki okazywali współczucie, pocieszali je i zapewniali wsparcie emocjonalne. Przykładem może być pacjentka, która opisała, jak jej lekarz, mimo jej wstydu, pomógł jej czuć się komfortowo w sytuacji wymagającej oględzin medycznych:
_”Doktor sprawiła, że poczułam się jak małe dziecko – chciała mi tylko pomóc, nie chciała, żebym się wstydziła.”_ – 51 lat, Afroamerykanka, USA.
**Profesjonalizm medyczny**
Profesjonalna postawa lekarzy, ich dostępność oraz dbałość o prywatność pacjentek były również postrzegane jako formy szacunku. Pacjentki czuły się cenione, kiedy lekarze byli dla nich dostępni bez konieczności umawiania kolejnych wizyt oraz kiedy zachowywano odpowiednie procedury dotyczące prywatności.
_”Czuję się nieswojo, kiedy w gabinecie są dodatkowe osoby, zwłaszcza studenci. Uważam, że to brak szacunku, że nie pyta się mnie o pozwolenie.”_ – 47 lat, Latynoska, Honduras.
### Wnioski
Chociaż badanie miało pewne ograniczenia, jego wyniki dostarczają cennych informacji na temat tego, jak szacunek może być definiowany przez jedne z najbardziej marginalizowanych grup społecznych, które korzystają z opieki zdrowotnej dla osób z HIV. Zdaniem autorów, wyniki te mogą zostać wykorzystane do lepszego kształtowania edukacji medycznej, prowadząc do bardziej szanujących praktyk opieki zdrowotnej. Ponadto, wprowadzenie takich zmian w praktykach medycznych może wpłynąć na znane już społeczne i strukturalne determinanty zdrowia, poprzez poprawę interakcji między pacjentami a personelem medycznym.
Poprawa jakości opieki zdrowotnej, szczególnie dla grup najbardziej narażonych, takich jak kobiety żyjące z HIV, wymaga nie tylko respektowania ich autonomii, ale również pełniejszego zrozumienia, jak okazywać im szacunek w codziennej opiece medycznej.
