Wyniki badań nad opornością na dolutegrawir w Zambii i Malawi
Wprowadzenie nowych terapii antyretrowirusowych, w tym opartych na dolutegrawirze (DTG), pozwoliło na znaczną poprawę jakości leczenia HIV w krajach o niskich i średnich dochodach. Badania przeprowadzone w Zambii i Malawi pokazują, że wysoki poziom oporności na dolutegrawir jest niezwykle rzadkim zjawiskiem, szczególnie w przypadku osób, które przeszły na leczenie oparte na tym leku jako część pierwszej linii terapii. Jednakże istnieje istotne ryzyko dla osób z niewykrytą obecnie wiremią, u których HIV nie został stłumiony w okresie jednego lub dwóch lat po zmianie leczenia.
### Kluczowe wnioski z badań
Badania, które zostały opublikowane w czasopiśmie *Clinical Infectious Diseases*, wskazują, że ryzyko braku supresji wirusa HIV po roku i dwóch latach od zmiany terapii na dolutegrawir było sześciokrotnie wyższe wśród osób, które przeszły na nową terapię mimo wykrywalnej wiremii. Wyniki te podkreślają, jak ważne jest monitorowanie poziomu wiremii przed zmianą leczenia, co pozwala na uniknięcie niepowodzeń terapeutycznych.
### Zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia
Od 2018 roku wiele krajów o niskich i średnich dochodach, w tym Zambia i Malawi, zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), systematycznie zmieniało pierwsze linie terapii antyretrowirusowej na nowe schematy oparte na dolutegrawirze. Leki te są bardziej skuteczne, lepiej tolerowane i mają wyższy próg genetyczny oporności, co czyni je preferowaną opcją w terapii HIV.
Najczęściej pacjenci przechodzili z terapii opartej na niestandardowych inhibitorach odwrotnej transkryptazy (NNRTI), takich jak efawirenz, na dolutegrawir w połączeniu z dwoma nukleozydowymi inhibitorami odwrotnej transkryptazy (NRTI), zazwyczaj tenofowirem i lamiwudyną. WHO jednak zaleca, aby zmiany takie wprowadzać wyłącznie u pacjentów, u których poziom wiremii jest niższy niż 1000 kopii/ml. U osób z wiremią powyżej tego poziomu może dojść do oporności na leki, co stwarza ryzyko dalszej replikacji wirusa i rozwinięcia oporności na dolutegrawir.
### Problemy z monitorowaniem wiremii
Pomimo zaleceń WHO, brak zasobów i infrastruktury w wielu krajach uniemożliwia regularne monitorowanie poziomu wiremii przed zmianą terapii. Aby zbadać konsekwencje zmiany terapii na dolutegrawir przy wiremii powyżej 1000 kopii/ml, naukowcy z Zambii, Malawi oraz Uniwersytetu w Bernie przeprowadzili prospektywne badanie obserwacyjne DTG SWITCH. Badanie obejmowało osoby, które przeszły z pierwszej linii leczenia opartej na NNRTI na dolutegrawir w dwóch dużych programach leczenia HIV w Zambii i Malawi.
### Wyniki badań
Badaniem objęto 1422 osoby w Malawi i 1410 osób w Zambii, które przeszły na terapię opartą na dolutegrawirze. W Malawi, zgodnie z krajowymi wytycznymi, zmiana terapii była zalecana niezależnie od poziomu wiremii, podczas gdy w Zambii zalecano ją jedynie osobom z wiremią poniżej 1000 kopii/ml.
Po roku od zmiany terapii, u 3,8% pacjentów w Malawi i 1,9% w Zambii wiremia była nadal wykrywalna. Po dwóch latach wartości te wyniosły odpowiednio 4,7% i 1,8%. Ogólnie, ryzyko braku supresji wirusa było sześciokrotnie wyższe po roku oraz siedmiokrotnie wyższe po dwóch latach u osób, które przeszły na dolutegrawir przy wiremii powyżej 400 kopii/ml.
### Oporność na dolutegrawir
W trakcie badań przeprowadzono również testy na oporność wirusa w próbkach od osób z wiremią powyżej 1000 kopii/ml po zmianie terapii. Spośród 79 analizowanych próbek, u pięciu osób stwierdzono mutacje oporności na inhibitory integrazy, w tym dwie mutacje powodujące wysoką oporność na dolutegrawir. W jednym z przypadków, osoba ta wykazywała również oporność na tenofowir, lamiwudynę i emtrycytabinę.
### Wnioski
Naukowcy zwracają uwagę, że niska częstotliwość występowania oporności na dolutegrawir sugeruje, że najczęstszą przyczyną występowania wiremii po zmianie terapii była nieprzestrzeganie zaleceń dotyczących regularnego przyjmowania leków, a nie rozwój oporności. Jednakże wyniki badań wyraźnie podkreślają, że zmiana terapii przy wysokim poziomie wiremii znacząco zwiększa ryzyko niepowodzenia leczenia.
Badacze podkreślają konieczność regularnego monitorowania poziomu wiremii oraz przeprowadzania testów na oporność w celu zapewnienia skuteczności terapii antyretrowirusowej. W krajach o ograniczonych zasobach, brak takich działań może prowadzić do pogorszenia skuteczności terapii, co jest poważnym zagrożeniem dla zdrowia publicznego.
### Znaczenie dla przyszłości leczenia HIV
Wyniki badania jasno pokazują, jak ważne jest wdrażanie zaleceń WHO odnośnie monitorowania wiremii przed zmianą terapii. W przypadku osób z wysokim poziomem wiremii, zmiana terapii musi być poprzedzona odpowiednimi testami, aby zapobiec rozwojowi oporności na leki i zapewnić skuteczność terapii w przyszłości.
