1 lipca 2024 roku w stanie Tennessee weszła w życie nowa ustawa, która jeszcze bardziej kryminalizuje osoby żyjące z HIV. Gubernator Bill Lee podpisał ustawę HB 2572/SB 2043 w maju tego samego roku, co znacząco rozszerza definicję przestępstwa gwałtu kwalifikowanego. Ustawa ta wprowadza możliwość oskarżenia o to przestępstwo osób, które dopuszczają się gwałtu, wiedząc, że są nosicielami wirusa HIV – nie wymaga się jednak, aby miały one intencję przeniesienia wirusa, faktycznie go przeniosły, ani nawet były w stanie to zrobić.
### Prawo to krok wstecz w walce z dyskryminacją osób żyjących z HIV
Prawa, które penalizują osoby na podstawie ich statusu zdrowotnego, są szeroko krytykowane przez organizacje zajmujące się ochroną praw człowieka. Jada Hicks, prawniczka organizacji CHLP, skomentowała: „To prawo jest krokiem wstecz w naszej walce z piętnowaniem i dyskryminacją wobec osób żyjących z HIV. Kryminalizuje ono ludzi na podstawie ich zdrowia, co stanowi niebezpieczne naruszenie praw człowieka.”
Warto przypomnieć, że zgodnie z amerykańską Ustawą o Niepełnosprawnościach (ADA), dyskryminacja wobec osób z niepełnosprawnościami jest zakazana, a osoby żyjące z HIV są chronione w ramach tej ustawy. W grudniu ubiegłego roku, po złożeniu skargi przez CHLP, Departament Sprawiedliwości (DOJ) wszczął dochodzenie, które wykazało, że przepisy dotyczące tzw. „zaostrzonych kar za prostytucję” w Tennessee naruszają ADA. Przepisy te wprowadzały surowsze kary dla osób żyjących z HIV, bez względu na faktyczne ryzyko przeniesienia wirusa. W konsekwencji DOJ zdecydował się na pozwanie stanu Tennessee.
### Krytyka i obawy dotyczące naruszenia praw osób żyjących z HIV
Podobnie jak w przypadku przepisów dotyczących „zaostrzonej prostytucji”, nowa ustawa HB 2572 koncentruje się na osobach żyjących z HIV, traktując ich status zdrowotny jako czynnik zaostrzający w przypadkach przestępstw seksualnych. To budzi poważne obawy o potencjalne naruszenia ADA, zwłaszcza że przepisy te nie wymagają ani intencji przeniesienia wirusa, ani faktycznego przeniesienia go.
Sean McCormick, inny prawnik z CHLP, zwraca uwagę na problematyczność tego typu prawa: „Prawa, które kryminalizują osoby na podstawie ich statusu HIV, tylko pogłębiają cykl strachu i dezinformacji wokół HIV. To prawo może zniechęcać ludzi do wykonywania testów na HIV, obawiając się, że ich diagnoza zostanie użyta do ich kryminalizacji.”
### Walka z prawem i jego długoterminowe konsekwencje
W odpowiedzi na wprowadzenie ustawy, organizacje działające na rzecz praw człowieka, takie jak CHLP, podjęły działania mające na celu edukowanie ustawodawców w Tennessee o negatywnych konsekwencjach wprowadzenia HB 2572. Współpraca z organizacją Sister Reach z Memphis doprowadziła do stworzenia listu otwartego, w którym podkreślono, jak ten rodzaj kryminalizacji wpłynie na osoby żyjące na marginesie społeczeństwa, a także wzmocni stygmatyzację osób żyjących z HIV. Już teraz zmagają się one z dyskryminacją, homofobią, transfobią, mizoginią oraz nierównościami społeczno-ekonomicznymi i zdrowotnymi.
W miarę jak projekt ustawy przechodził przez kolejne etapy legislacyjne, CHLP współpracowało również z Tennessee HIV Modernization Coalition, aby wprowadzić poprawki wymagające faktycznego przeniesienia wirusa jako warunku podniesienia oskarżenia do gwałtu kwalifikowanego. Niestety, mimo tych wysiłków, Senat ostatecznie przyjął wersję ustawy proponowaną przez Izbę Reprezentantów, która nie wymagała faktycznego przeniesienia wirusa, i ustawa została uchwalona w tej formie.
### Skutki dla społeczeństwa
Nowe prawo w Tennessee budzi niepokój wśród działaczy na rzecz praw człowieka i osób żyjących z HIV. Kryminalizacja statusu zdrowotnego nie tylko pogłębia stygmatyzację, ale również może prowadzić do wykluczenia medycznego i społecznego. Osoby żyjące z HIV mogą unikać testów i opieki zdrowotnej z obawy przed konsekwencjami prawnymi, co w dłuższej perspektywie zwiększa ryzyko rozprzestrzeniania się wirusa, a także utrwala stereotypy i uprzedzenia wobec tej grupy społecznej.
Wprowadzenie HB 2572 w Tennessee pokazuje, jak istotne jest, aby prawo nie opierało się na strachu i dezinformacji, a raczej na wiedzy naukowej i zrozumieniu problemów zdrowotnych. W przeciwnym razie, konsekwencje dla zdrowia publicznego i praw człowieka mogą być tragiczne.
